Muziek als inspiratiebron

Al jaren heb ik in mijn hoofd muziek op papier te zetten.
"Sjostakovitsj I"
laag over laag in uiterste concentratie
tekenend met houtskool
tekenend met een tube olieverf
overall-kompositie"
spannend?
ritme?
zo niet
rigoureus, weer een laag erover,
opnieuw beginnen
oorlog op papier
geïnspireerd door de strijkkwartetten van Sjostakovitsj
uitgevoerd door het Jerusalem-kwartet,
Kleine Zaal, Concertgebouw, Amsterdam 2006

"Sjostakovitsj I" werd aangekocht door kunsthandel de Kool, Dordrecht




Tekst van Ariane Pikaar voor een tentoonstelling in 2007:

Bewogen en krachtig

Van 13 oktober tot 11 november 2007 exposeerde in Pictura
Antoinette Kok samen met Rob Maingay, beiden opgeleid aan de Academie in Rotterdam. De eerste is een abstract-expressionistisch schilder en tekenaar,de ander een constructief-geometrisch beeldhouwer.
Het contrast deed het werk van beiden goed uitkomen.

ANTOINETTE KOK (1943) werkt graag op kwetsbaar, betekend of
bedrukt papier. Haar collages en tekeningen worden gekenmerkt door beweeglijke lijnen en warme, bestorven kleuren in een mooie vlakverdeling. Zij werkt letterlijk in
lagen. Er is altijd een diepere betekenis, een bewogenheid
met het lot van de mens.

Antoinette Kok maakte voor deze expositie kleine, fascinerende collages. Het is een techniek die zij vanaf het begin van haar opleiding met regelmaat en in series heeft gebruikt. Het verbaast niet dat Kurt Schwitters door haar wordt bewonderd. De serie die in Pictura hing, heet “Oorlogssymfonieën” en is geinspireerd door een uitvoering van het gelijknamige werk van Sjostakovitsj tijdens Eisensteins oerfilm “Pantserkruiser Potemkin” uit 1925.
De serie verwijst zowel naar de opstand van de arbeiders toen als naar de oorlog in Irak nu, met een toespeling op de gevangenis Abu Ghraib.
Een collage is bij Antoinette Kok nooit een toevallige samenvoeging, zelfs het gebruikte papier heeft een eigen verhaal dat past bij haar denken over het onderwerp.
Het muziek programma, de partituur, oude foto's en teksten
worden verwerkt in de collages.Het is een combinatie van rationeel herschikken en emotioneel overschilderen. Haar uitdaging is om tot abstraktie te komen en een zichtbare spanning tussen de delen te creëren.

Tekenen is voor Antoinette Kok essentieel, ze tekent op elke drager: in de collages, in de schilderijen, met houtskool of met verf, zo uit de tube.
Beheerst toeval ligt ten grondslag aan haar tekeningen.
Het is een riskante techniek, omdat het “uit het hoofd” gebeurt, zoals zij zegt. Het gaat razendsnel, maar ondertussen wel gecontroleerd. Zowel de impuls tot een ingreep (na vele aarzelingen en overwegingen) als het kritisch oog horen toe aan deze kunstenaar.

Een opvallende grote tekening van een Koerd uit 2001 hing
centraal op de expositie en toonde haar grote talent. Het werk is uniek omdat het gemaakt is naar een krantenfoto van de Koerd die ineengedoken zit in zijn wanhoop over de oorlog. Antoinette heeft in voorgaande jaren ook vele Piëta's en mensfiguren getekend met krachtige en beweeglijke lijnvoering, soms iets aangezet met kleur en altijd ontoerend door de suggestie van menselijke kwetsbaarheid.

De tekening “SjostakovitsjI” gaat een stap verder naar de abstractie. Het is een experiment, een eerste poging om muziek rechtstreeks uit te beelden op papier.
Met dikke witte olieverf zo uit de tube en houtskool werd gewerkt op een onderliggende tekening, al luisterend naar een kwartet van Sjostakovitsj. De huid, de lagen, het reliëf van het papier zijn daarbij zeer belangrijk, naast de beweging en de spanning die het werk moet hebben.
Muziek is voor Antoinette Kok een levensnoodzaak en jarenlang heeft ze gezocht naar een manier om de muziek direct op papier weer te geven.
Voor het eerst is dat gelukt in deze tekening.

Er hingen in Pictura ook vijf recente, abstracte werken met de titel “Introduction”. Een dubbele betekenis.Het papier waarop deze werken geschilderd zijn, komt uit een eeuwenoude bijbel uit 1813 met gravures en tekstverklaringen, met name uit het hoofdstuk dat “Introduction” heet. Het schilderen gebeurde weer vanuit uitgeknepen tubes, maar nu in brede lagen Indisch rood of diepzwart, waardoorheen andere kleuren schemeren. Maar de titel verwijst ook naar de introductie van een nieuwe serie.

Antoinette Kok is altijd op zoek naar nieuwe manieren, nieuwe mogelijkheden om uit te drukken wat haar beweegt. Ze werkt de mogelijkheden daarvan zorgvuldig uit.
Rood - Japans, Indisch, Hormuzrood komt vaak voor in haar werk als kleur van bloed, dood en liefde. Een kleur die, samen met zwart, haar emoties en intensiteit goed uitdrukt.

Ariane Pikaar

(voormalig galerie-houdster van Galerie Kadans, te Den Haag)