Herontdekking van een unieke tropische modernist

- Sublieme afdrukken die getuigen van Lionel Wendts meesterschap als ambachtelijk fotograaf
- Avant-garde in de context van Ceylon in de jaren dertig
- Vooruitstrevend, begrensd oeuvre, voor het eerst in Nederland in groot museumretrospectief getoond

Er is iets gaande rond de fotografie van de Ceylonees Lionel Wendt (1900–1944). Na een periode in de vergetelheid te zijn geraakt, is Wendt wereldwijd (her)ontdekt als een bijzondere, individuele beoefenaar van experimentele technieken en moderne composities. Wendts onderwerpkeuze was eclectisch: van sensuele en homo-erotische portretten tot tropische beelden van Ceylon (het huidige Sri Lanka), van picturalistische taferelen tot composities waarvoor hij modernistische stijlmiddelen en experimentele technieken gebruikte. Na Wendts vroegtijdige dood in 1944 werden zijn negatieven vernietigd, maar zijn nagelaten oeuvre leeft voort. Dat bestaat uit een verzameling prachtige experimentele drukken, waarvan een aantal zich bevindt in toonaangevende collecties zoals Tate Modern in Londen en het Rijksmuseum in Amsterdam. Van Wendt is dit jaar onder meer werk te zien op Documenta 14 in Athene en van 10 juni t/m 3 september 2017 in een groot retrospectief in Huis Marseille, dat het fascinerende oeuvre van deze fotograaf in al zijn facetten zal belichten.

Wie was Lionel Wendt?
Lionel Wendt was pianist, schrijver, beschermheer van de kunsten, leraar en vooral een eersteklas fotograaf. Na een studie rechten en een opleiding tot concertpianist in Groot Brittannië, keerde Wendt op zijn 24e terug naar zijn geboortestad Colombo op Ceylon. Al snel wijdde hij zich volledig aan de kunsten: pianospelen, literatuur en beeldende kunst. Vooral in de fotografie vond hij het ideale middel om zich uit te drukken. In 1935 richtte hij samen met Bernard G. Thornley en P.J.C. Durrant de Photographic Society of Ceylon op en vanaf 1938 runde hij Chitrafoto, de fotostudio van de Associated Newspapers of Ceylon, waarvoor hij ook een fotorubriek schreef. Wendt ontwikkelde zich tot een prominente avant-gardist – een ‘Oscar Wilde’ – binnen de Ceylonese kunstwereld. Zijn eerste solotentoonstelling vond in 1938 plaats in de Londense Camera Club, op uitnodiging van Ernst Leitz, vervaardiger van de Leica. Twee jaar later volgde een solotentoonstelling in Colombo getiteld Camera Work, vermoedelijk naar het gelijknamige avant-gardistische fotografietijdschrift van Alfred Stieglitz.

Tropisch modernisme, meesterlijke afdrukken
Wendt fotografeerde aanvankelijk met een Rolleiflex, die hij al snel verving door een Leica. Vanaf circa 1933 drukte hij zijn opnamen eigenhandig af en algauw toonde hij zich een meester in de donkere kamer. Hij vervaardigde geraffineerde bromide- en gelatinezilverdrukken met subtiele grijstinten en zwartschakeringen, die zijn naakten en landschappen een fluwelige kwaliteit gaven. Wendt liet zich inspireren door de ‘straight photography’ van Paul Strand en Edward Weston en de surrealistische experimenten van Man Ray, en experimenteerde met technieken zoals fotogram, fotomontage, dubbeldruk en solarisatie.

Homoseksualiteit, verborgen in de openheid
Wendts oeuvre omvat spectaculaire beelden van Ceylon: het landschap, cultureel erfgoed en de lokale bevolking, gefotografeerd tijdens dagelijkse bezigheden of traditionele rituelen. Maar vooral zijn sensuele (homo-)erotische naakten wekken verbazing. In een tijd en op een plaats waar homoseksualiteit niet werd geaccepteerd, liet Wendt mannen en jongens poseren in het landschap of in de studio. Door de weinig verhullende traditionele Ceylonese lendendoek en de academische poses die hij zijn modellen liet aannemen, wist hij zijn homoseksualiteit te uiten onder het mom van kunst en etnografie. Ook portretteerde hij de kopstukken van de culturele avant-garde van het eiland. Wendt speelde een belangrijke rol in de ontwikkeling van de modernistische schilderkunst op Ceylon; hij fungeerde als patroon en zijn huis als ontmoetingsplaats voor de ’43 Group, de kunstenaarsbeweging die een Ceylonees modernisme voorstond.

Sluimerende nalatenschap ontwaakt
Na Wendts vroegtijdige dood in 1944 raakte zijn werk in de vergetelheid. De honderden afdrukken uit zijn nalatenschap gingen in de loop van de tijd over in handen van verzamelaars, galeries en musea. Na decennia in een sluimertoestand te hebben verkeerd, staat Wendts werk sinds 1994 weer volop in de belangstelling.

Eerste grote museumretrospectief in Nederland
Van 10 juni t/m 3 september 2017 organiseert Huis Marseille, in samenwerking met de galeries Ton Peek (Utrecht) en Jhaveri Contemporary (Londen/Mumbai), de eerste museale solotentoonstelling van Lionel Wendt in Nederland. Ruim 140 afdrukken uit diverse internationale particuliere en museale collecties samengebracht.