Ziach maakt foto's als beeldhouwwerken, Paul Depond (Dutch) de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 4 juni 1994 Krystyna Ziach: A Chamber of Mirrors. Tot en met 26 juni 1994, in het Nederlands Fotomuseum in Sittard. foto : A Chamber of Mirrors van Krystyna Ziach.
Haar lichaam wringt ze tussen cirkels en driehoeken, zoals de omcirkelde homo universalis van Leonardo da Vinci. De Poolse maar in Amsterdam residerende Krystyna Ziach loopt in het voetspoor van Da Vinci, maar ook van andere genieën, Kazimir Malevitsj of Albrecht Dürer. Haar 'fotoperformances', zeker de vroege geënsceneerde zwart/witzelfportretten, tonen onmiskenbaar die invloed: dat tegenstrijdige verlangen naar zowel mathematische orde en structuur als absolute emotie, dat herinnert aan die bijzondere trilling van het vierkant in zo'n geometrisch schilderij als Malevitsj' Zwart kwadraat. A Chamber of Mirrors, de titel van haar expositie in het Nederlandse Fotomuseum in Sittard, verwijst naar het veelvuldige gebruik van spiegels in het werk. De spiegel is, naast een vanitas-symbool, ook een theatraal attribuut. Het is een ruimtestructurerend element. Spiegels nemen de ruimte in bezit. Maar de spiegel is ook een mimetisch element. 'Stel dat je een spiegel zou nemen en die overal met je mee zou dragen', zegt Socrates in Plato's Republiek. 'Snel zou je dan een zon kunnen maken en al wat aan de hemel is, snel een aarde, jezelf en de overige levende wezens, en bovendien alle zaken van kunstzinnige en natuurlijke aard.' Ziach gebruikt antieke spiegels en bewerkt ze met zuur. Daardoor hebben ze niet de kilheid van een gewone spiegel. Het heeft iets nostalgisch. Het gaat in haar fotosculpturen om persoonlijke herinneringen, haar autobiografie. In een van de werken gebruikt ze een foto van vervallen huizen in de joodse wijk van het Poolse Krakau, de stad waar ze ooit beeldhouwkunst en kunstgeschiedenis studeerde. In haar werk is ze zonder twijfel ook door het theater van Tadeusz Kantor beïnvloed. Maar wellicht ook door de surreële setting van de schilderijen van René Magritte, zulke overvloedige wolkenpartijen of trompe l'oeuil-gordijnen. De serie Japan maakte ze na een lange reis door dat land, waar ze onder de indruk kwam van het noh- en kabuki-theater, een esthetica die het werk ook zeer heeft bepaald. Sommige 'fotosculpturen' van Ziach, ook al valt het licht in Het Domein zeer scherp naarbinnen, roepen die Japanse esthetica op die Junichiro Tanizaki zo meesterlijk in zijn Lof der schaduw heeft beschreven: het minimale en de subtiliteit van de schaduwpatronen. Bij Ziach spelen 'dualiteiten' mee. Ze verbindt sepia met blauw, de gespiegelde werkelijkheid met de realiteit, zinnelijkheid met rationaliteit, het concrete met het abstracte, lichamelijkheid met geometrie. De werkelijkheid sluipt naar binnen. Op de foto's zie je een toevallig tijdens het ensceneren gebroken spiegel, of een voet of een poot van een statief. Dat doet Ziach doelbewust. Het is ironisch; eigenlijk mag de enscenering niet perfect zijn. Uitdrukkelijk zegt ze 'geen vormgever te zijn'. Dat maakt haar werk ook zo aangrijpend. Het is geen vorm omwille van de vorm; ook geen gladde theatraliteit. Ze schildert, ze fotografeert èn ze maakt in haar atelier tijdens een intieme performance 'sculpturen'. De foto's zijn beeldhouwwerken, wat niet zo verwonderlijk is gezien haar oorspronkelijke opleiding als beeldhouwer. In een museale context vormen ze een schitterende 'garden of illusion'. Paul Depondt
